Qafqaz Universitetində müxtəlifyönlü fəaliyyətlərin tələbələr tərəfindən dəyərləndirilməsi tədqiqatı aparılıb
Müasir şəraitdə tələbələrin istəkləri artmaqda və təhsil
aldıqları qurumlardan gözləntiləri çoxalmaqdadır. Bir
çox tələbələr üçün həyatda qazanacaqları mövqedə ən
önəmli vasitə və imkan alacaqları təhsil nəticəsində
əldə edəcəkləri bacarıq və vərdişlərdir. Bu baxımdan
tələbələrin gözləntilərinin müəyyənləşdirilməsi və
təhsil prosesində nəzərə alınması zəruridir. Eyni
zamanda ali təhsil müəssisələri mövcud rəqabət
mühitində daha cəlbedici görünmək və tələbələri cəlb
etmək üçün imkanlar təqdim etmək, varsa zəif cəhətlərini
müəyyənləşdirmək və zaman keçdikcə bunları keyfiyyət
kriteriyaları içərisinə daxil etmək və bu çərçivədə
dəyərləndirmək məcburiyyətindədirlər. Buna nail olmaq
üçün tələbələrin ehtiyaclarını, təqdim olunan
xidmətlərdən razı qalıb-qalmadıqlarını müəyyən etmək
zəruridir.
Bu
zərurət, habelə təhsil prosesinin strategiyasının
formalaşdırılması və onun dayanıqlığının təmin
edilməsində tələbələrin məmnun qaldıqları məsələlərin
müəyyənləşdirilməsinin mühüm əhəmiyyət kəsb etməsi
nəzərə alınaraq Qafqaz Universitetində tələbələr
tərəfindən onların universitetdə bəyəndikləri
məsələlərlə bağlı dəyərləndirmə tədqiqatı aparılmışdır.
Dəyərləndirmə məqsədi ilə universitetin ən fəal
tələbələri arasında sorğu keçirilmiş və onun nəticələri
ümumiləşdirilmişdir. Araşdırmalar əsasında universitetin
əməkdaşı Şahin Durmaz tərəfindən hazırlanmış məqalə "Qafqaz
Universiteti" jurnalında (Journal of Qafqaz University)
dərc olunmuşdur. Məqalədən aydın olur ki, araşdırmada
universitetin pedaqoji, hüquq, mühəndislik və iqtisadi
idarəetmə elmləri fakültələrində təhsil alan yerli və
xarici tələbələr arasından təsadüfi seçilmiş 811 tələbə
iştirak edib.
Məqalədə "Öyrənci məmnuniyyətini ölçmə anketi"nə daxil
edilmiş "universitetdə bəyəndiyim fəaliyyətlər-istiqamətlər"lə
bağlı 6 sorğuya alınmış cavablar təhlil olunmuşdur.
Təhlildən aydın olur ki, sorğuya cəlb olunmuş 811
tələbədən 453-ü suallara aydın dəyərləndirmə yazmış, 379
cavab isə boş buraxılmışdır.
Tələbələrin verdiyi cavablar içərisində ən yüksək
nisbətdə qeyd edilən xüsusiyyət təhsilin keyfiyyəti ilə
bağlı olmuşdur. Sorğuda əldə edilən 453 dəyərləndirmənin
122-ində bu məsələ xüsusi olaraq qeyd edilmişdir. Təlim-tədris
prosesinin keyfiyyəti ilə bağlı verilən cavablarda
təhsil keyfiyyəti, intizam və ədalət prinsipi,
beynəlxalq əlaqələr, xarici dil tədrisi, sərbəstlik,
rüşvətin olmaması kimi hallar xüsusi qeyd edilmişdir.
Təhsilin keyfiyyətini göstərən amillər içərisində
tələbələr müəllimlərin bilik səviyyələrinin yüksək
olmasını, təhsildə ciddiyyətin ön planda tutulmasını,
qiymətləndirmə (tələbənin bilik səviyyəsinin
qiymətləndirilməsi) sisteminin obyektiv və düzgünlüyünü,
tez-tez elmi-praktik tədbirlərin (seminar və konfranslar)
təşkil edilməsini, müəllimlərin dərs prosesində
tələbələrlə dialoqa (sual-cavab) üstünlük verməsini,
təlim-tərbiyəyə əhəmiyyət verilməsini (təlim-tərbiyənin
təhsil prosesinin ayrılmaz bir istiqaməti olaraq qəbul
edilməsi), müəllimlərin tələbələrə tədris etdikləri
fənni sevdirmələrini, təhsildə keyfiyyətin əsas
götürülməsini, yüksək keyfiyyətli təhsil verilməsini
xüsusi qeyd etmişlər.
Sərbəstlik (müstəqillik) dəyərləndirilərkən tələbələrin
fikirlərinə hörmətlə yanaşılması, səmərəli fikir və
təkliflərin hər zaman nəzərə alınması, tələbələrin
azadlıq hüquqlarına hörmətlə yanaşılması, daha sərbəst
bir şəraitdə təhsil almalarına imkanın təmin edilmiş
olması, fərdi xüsusiyyətlərin nəzərə alınması, tələbə-müəllim
münasibətlərinin fərqli qurulması (münasibətlərdə
sərbəstliyə üstünlük verilməsi), dürüst münasibət və
tələbələrin şəxsiyyət olaraq qəbul edilməsi, tələbələrin
elmi biliklərlə yanaşı insanlığa faydalı bir şəxsiyyət
olaraq yetişdirilməsi istiqamətində səmərəli fəaliyyət
mexanizminin tədbiq edilməsi vurğulanmışdır.
İntizam və ədalət prinsipi cavablarda tələbələrin
hüquqlarına hörmətlə yanaşılması, pozulan hüquqlarının
qorunması mexanizminin obyektiv işləməsi, tələbələrin
söz hüququnun tanınması, imtahan qiymətləndirmə
sistemində ədalət prinsipinin əsas götürülməsi,
obyektivliyin qorunması, professor-müəllim heyətinin də
intizamlı olması, dərsdən kənar münasibətlərdə də ədalət
və obyektivliyin qorunması kimi dəyərləndirilmişdir.
Tələbələrin cavablarında universitetdə rüşvətin olmaması,
rüşvət hallarının ortaya çıxmaması üçün sağlam ictimai
mühitin formalaşdırılmış olması da qeyd olunmuşdur.
Beynəlxalq əlaqələrdə tələbələr təhsil müddəti ərzində
xaricdə müddətli təhsil alma imkanının olmasını, dünyaya
inteqrasiya baxımından əhəmiyyətli olan beynəlxalq
səviyyəli elmi və ictimai tədbirlərin təşkil edilməsini
bəyəndikləri fəaliyyət sahələri kimi dəyərləndirmişlər.
İngilis dilinin yüksək səviyyədə öyrədilməsi,
universitetdə dil laboratoriyasının fəaliyyət göstərməsi
də tələbələr tərəfindən bəyənilən fəaliyyət sahələri
kimi qeyd olunmuşdur.
Tələbələrin verdiyi cavablar içərisində ən çox qeyd
edilən məsələlərdən biri müəllim-tələbə münasibətləri
olub. 453 dəyərləndirmənin 86-da bu məsələyə münasibət
bildirilmişdir. Verilən cavablar içərisində xüsusilə
`təhsil işçiləri ilə tələbələrin bir-birlərinə hörmətlə
münasibət bəsləmələri, məsləhətçi rəhbərlərin (tyutor)
tələbələrin problemləri ilə yaxından maraqlanmaları və
onları dinləmələri, onlara faydalı məsləhətlər
vermələri` kimi halları xüsusi qeyd oluna bilər.
Tələbələrin universitet daxilində bəyəndikləri
istiqamətlərdən biri sosial-mədəni proqramların təşkil
edilməsidir. 453 dəyərləndirmənin 40-da tələbələr bu
mövzuda məmnuniyyətlərini ifadə ediblər. Bu cavablar
içərisində xüsusilə "Tələbə dərnəklərinin olması,
tələbələrin dərnəklər vasitəsi ilə fərqli istiqamətlərdə
inkişaf etmək imkanlarının olması" vurğulanmışdır. Bilik
müsabiqələri, şeir müsabiqələri, şənliklər, seminarlar,
milli və beynəlxalq tələbə konfransları, basketbol,
futbol və başqa idman turnirləri kimi sosial
fəaliyyətlər tələbələr tərəfindən maraqlı proqramlar
olaraq qeyd edilmişdir. Bu mövzuda aşağıdakı
dəyərləndirmələr diqqəti cəlb edir:
- Sosial fəaliyyətlərin inkişaf etdirilməsi üçün
mükəmməl mühitin olması;
- Yazıçı, şair və digər məşhur şəxslərin dəvət edilərək
tələbələrlə görüşlərinin təşkil edilməsi;
- Hər bayram ailələrə təbrik məktubunun göndərilməsi;
- "Gənclər bayramı" kimi tələbələrdə intellektual zövqün
meydana gəlməsinə köməklik göstərən proqramların təşkil
edilməsi.
Tələbələrin verdiyi cavablar içərisində infrastruktur və
fiziki imkanlar haqqında cavablar ayrıca bir qrup təşkil
edir. 453 dəyərləndirmənin 43-ü bu mövzuda olub.
Xüsusilə universitetin təmizliyi əksəriyyət tərəfindən
təqdir olunmuşdur. Bundan başqa, universitetin kampusu,
laboratoriya imkanları, bufet və yeməkxana xidmətlərinin
keyfiyyətli olması, kitabxananın zəngin olması və
xaricdəki kitabxanalarla əlaqəsi, stadion və
laboratoriyaların olması, laboratoriyalardan istifadə
imkanı və bütün siniflərin sinevizyonla təchiz edilməsi,
universitet ərazisində hər yerdən girilə biləcək yüksək
sürətli İnternet imkanının olması da əksəriyyət
tərəfindən qeyd edilib.
Tələbələrin verdiyi cavablar içərisində ən çox yeri
tutan qruplardan biri də, xüsusiyyət ifadə etmədən və ya
bütün xüsusiyyətləri ümumiləşdirərək hər şeydən məmnun
olduğunu ifadə edənlərdir. 453 dəyərləndirmənin 100-ü bu
çərçivədədir. Belə ümumiləşdirilmiş cavablara nümunə
olaraq aşağıdakıları göstərmək olar:
- İdman, müəllimlər, məsləhətçilik, tələbələr,
seminarlar, dərslər, yataqxana imkanları, yeməkxana,
stadionlar, basketbol sahəsi, bir sözlə hər şeyi, yəni
Qafqazı sevirəm.
- Qafqaz Universitetində oxuduğum 5 (beş) il müddətində
çox şey əldə etdim. Başqa universitetlərdən fərqli
olaraq burada biz bir insan kimi formalaşmaq imkanına
sahib olduq. Qafqaz məzunu adını daşımaq, ona layiq
olmaq çox çətin məsələdir. Bütün müəllimlərə təşəkkür
edirəm. Universitetin bütün fəaliyyətlərindən razıyam.
Tələbələrin cavabları içərisində heç bir şeydən məmnun
olmadıqlarını ifadə edənlər də olmuşdur. Belə cavabların
sayı 41-dir. Bunlardan seçilmiş nümunələr
aşağıdakılardır:
- Demək olar ki, mən Qafqaz Universitetində heç bir
məsələni bəyənmirəm.
- Heç bir şey xoşuma gəlmir və s.
Məqalə müəllifinin də araşdırmasının sonunda qeyd etdiyi
kimi, belə dəyərləndirmələr ali təhsil müəssisəsinə öz
fəaliyyətini daha da təkmilləşdirmək imkanı verir.
Yusif ƏLİYEV http://www.muallim.edu.az/arxiv/2012/04/13.htm
