Divan-ı Verne Türkçe'ye kazandırıldı

Şarl Verne (Charles Verney) henüz 14 yaşındayken Latince, İtalyanca, İspanyolca, İngilizce, Almanca,Yunanca ve Yahudi dillerinin yanı sıra Arapça, Farsça ve Türkçe öğrenen ve bunlardan İtalyanca, Farsça ve Türkçe ile şiirler yazmıştır. Verne’nin henüz 16 yaşında, litografya usûlü ile Paris’de bastırdığı Türkçe ve Farsça şiirleri, bugün elimizdedir. Verne’nin dîvânı, 112 sayfadan ibaret olup; uzun bir dîbâce ile birlikte, Türkçe ve Farsça şiirlerden oluşmaktadır.

.

Verne Divanı üzerinde ilk defa kapsamlı bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışma Azerbaycan Bakü’de bulunan Qafqaz Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde Yüksek lisans tezi olarak Prof. Dr. Ömer Okumuş danışmanlığında yapılan Setter Durmaz tarafından “Şarl Verne Divanı İnceleme-Metin-Sözlük” ismiyle yapılmıştır. Çalışma yakın zamanda kitap olarak yayınlanacaktır. Setter(Seher) Durmaz 2007 eğitim-öğretim yılının başından itibaren Qafqaz Üniversitesi’nin Eğitim Fakültesi’nin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır.

04.04.1969 yılında İzmir’in Tire ilçesinde doğan Seher Durmaz, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arap Dili ve Edebiyatı Bölümü’ 1991 yılında da mezun oldu. 1997–1998 eğitim-öğretim yılında, Romanya’da, Türkçe dersleri verdi. 1999- 2002 yılları arasında Kırım Devlet Üniversitesi’nde “Türk Dili” dersleri ve Kırım Pedagoji Enstitüsü’nde “Türk Dili” ve “Arap Dili” dersleri okuttu. 2004–2007 eğitim-öğretim yılları arasında Qafqaz Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimini başarıyla tamamladı.

2003 yılında “Bir Güzel Gurbet Kırım” ve 2007 yılında “ Beş Kıtalık Sevda Türküsü” isimli hatıra kitapları neşrolundu. Hâlâ çeşitli gazete ve dergilerde muhtelif aralıklarla yazıları yayımlanmaktadır. Seher Durmaz, evli ve üç çocuk annesidir.

ÖZET

Tahsil için Fransa’ya giden XIX. yüzyıl Türk aydınları, aynı zamanda Fransız sanatı ve şiiri ile de yakından ilgilenmişlerdir. Bu yıllarda, Osmanlı şair ve yazarları, Fransız Edebiyatı’nın tesiri ile realist, romantik şiirler ve romanlar yazmaya başlamışlardır. Fransız Edebiyatı’nın Türk Edebiyatı üzerinde etkili olduğu o dönemde, Paris’te doğmuş olan bir genç, daha çocuk denebilecek yaşta iken, Doğu Dilleri ve Edebiyatları ile ilgilenir. Kendi kendine Osmanlı Türkçesi’ni öğrenir ve klâsik tarzda Türkçe şiirler yazmaya başlar. İşte edebiyat tarihi açısından ilginç bir şahsiyet olan bu şâir, Şarl Verne(Charles Verne)’dir.
Verne’nin henüz 16 yaşında, litografya usûlü ile Paris’de bastırdığı Türkçe ve Farsça şiirleri, bugün elimizdedir. Verne’nin dîvânı, 112 sayfadan ibaret olup; uzun bir dîbâce ile birlikte, Türkçe ve Farsça şiirlerden oluşur. Farsça şiirler, yaklaşık 20 sayfadır.
Bu çalışmamızda, dîvânda yer alan Farsça şiirler hâriç tutularak, dîbâce ile birlikte, zamanın Osmanlı devlet büyükleri için yazılmış Türkçe kasidelerin ve elif-bâ sırasına göre tertip edilmiş Türkçe gazellerin, transkripsiyon alfabesine göre metnini kurduk ve metne uygun olarak bir sözlük hazırladık.
Divan-ı Verne hakkında, tetkik ettiğimiz literatüre göre, ilk defa bu kadar geniş bir çalışma yapılmış oldu.

ABSTRACT

19th century Turkish intellectuals, who went to France on holiday, were closely interested in French arts and poetry. In those years, Ottoman poets and writers, started writing realist, romantic poems and novels under the influence of French literature. During that period when French literature had had an influence on Turkish literature, a young man born in Paris showed interest in Eastern Languages and Literatures at a very early stage in his life. He learned Ottoman Turkish by himself and started writing Turkish poems in the Classical style. He is Charles Verne who is a very interesting personality in the history of literature.
Today we have the Turkish and French poems which were lithographically published in Paris when he was only sixteen years of age. Verne’s divan consists of 112 pages along with preface and is made of Turkish and Persian poems. There are approximately 20 pages of Persian poems.
In this work, we excluded the Persian poems in the divan and have formed a text of the Turkish eulogies which were written for Ottoman high officials of that time and the Turkish Iyric poems which were arranged by elif-ba order and prepared a suitable dictionary for the text. This has been done according to the transcription alphabet.Thus, in reference to the researched literature, such a wide study on Divan-i Verne is firstly realized.